Waarom formuleren mensen doelen?
Als ze dit niet zouden doen, zou er niets gebeuren. Niemand gaat voor Jan Doedel een maaltijd koken, boodschappen doen, een boek lezen of een brief schrijven of wat dan ook. Mensen proberen met hun acties dingen te bereiken die ze willen of dingen te vermijden die ze niet willen. Deze wensen zijn de bakens voor het handelen – ze geven aan wat er gedaan moet worden. Ook spelen geformuleerde doelen een rol bij het oplossen van problemen.
Kun je leven zonder levensdoel?
Een doel zorgt voor levensinvulling en een bepaalde richting in het leven. Mensen hebben een bepaalde focus nodig. Veel mensen hebben geen of weinig doelen in hun leven. Dat kan een bewuste keuze zijn. Waarschijnlijker is dat het gebrek aan een doel geen bewuste keuze is, maar dat het vinden van een doel juist het probleem is. Mensen met een beoogd levensdoel ervaren het leven niet alleen intensiever, ze blijken ook veel succesvoller en gelukkiger te zijn dan mensen die doelloos ronddobberen. Deze mensen hebben dan een hoop om iets tegen te komen wat dan tot een levensdoel kan leiden. Dit doel kan een uitgestippelde route zijn naar meer geluk en succes in het leven. Een doel prikkelt ook de behoeften tot creativiteit waardoor je aangemoedigd wordt het beste uit jezelf te halen. Leven zonder levensinvulling wordt vrij snel een sleur. De enige prikkeling die je dan ervaart zijn de gebeurtenissen die toevallig op je pad komen. Maar er is geen focus, geen richting. Levensdoelen zijn zo belangrijk dat het leven zonder doelen vaak leidt tot richtingloosheid. Hierdoor liggen ook psychische klachten in de gevarenzone. Om psychische problemen te voorkomen zijn doelen onmisbaar. Misschien ben je niet tevreden over je huidige werkomgeving, of ben je vastgelopen in je huidige beroep en ben je toe aan iets nieuws. Er kunnen dus allerlei situaties ontstaan waar ontevredenheid over heerst.
De Amerikaanse humanistisch psycholoog Abraham Maslow stelt dat ieder mens in zijn leven aan verschillende primaire behoeften tegemoet wil treden. Het heeft geen zin om ze allemaal te benoemen. Ik benoem dan ook alleen de behoeften die relevant zijn, en in verband staan met een levensdoel.
Een levensdoel bevredigd een aantal van deze primaire behoeften.
Om er een aantal te benoemen:
- zelfontplooiingsbehoeften
- erkenning en waarderingsbehoeften
- sociale behoeften
- ego-behoeften
- groei – en ontwikkelingsbehoeften
- zelfactualisatiebehoeften
Bij de totstandkoming van – of een al reeds bestaand levensdoel kunnen aan al deze levensbehoeften van Maslow tegemoet getreden worden.
Zelfontplooiingsbehoeften:
Is de behoefte om jezelf te profileren op het gebied van capaciteiten, vaardigheden en talenten. Met het oog op het vervullen van deze levensbehoeften is een doel onmisbaar.
Erkenning en waarderingsbehoeften:
Is de behoefte op waarde geschat te worden en gewaardeerd te worden.
Sociale behoeften:
Ook kan doelgericht leven het sociale aspect van het leven positief beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan: het vinden van een baan of een hobby waar dan weer sociale contacten door kunnen ontstaan.
Egobehoeften:
Het ego is de behoefte om je speciaal te voelen. Het is eigenlijk altijd in strijd met de omgeving. De een wil met zijn schoenen of een opvallende broek indruk maken, een ander doet dat met een duur horloge. Doordat het ego op die manier gestreeld wordt, zorgt dit weer voor een prettig gevoel. Op die manier kan een doel ook het ego bevredigen.
Groei – en ontwikkelingsbehoeften:
Mensen die doelloos door het leven gaan, vragen zich soms af: ‘wat is nu precies de zin van het leven, wat doe ik hier?’ Zo’n persoon gaat dan op zoek naar het antwoord. Hij gaat boeken lezen, gaat cursussen volgen in bewustzijnsverruiming, leest meer over diepere levenswaarden. De behoefte om het antwoord te vinden wordt dan steeds groter. Hij komt er dan achter dat het hele leven een groei – en ontwikkelingsperiode is.
Zelfactualisatiebehoeften:
Zelfactualisatie is een term uit de humanistische psychologie. Het gebruik maken van de al reeds bestaande mogelijkheden. Het is het ontwikkelen van je zelf, en hiermee het beste uit jezelf te halen. Ook dit is een belangrijke behoefte die door middel van een doel te stellen tot voldoening zal leiden.
Waarom leven mensen zonder doel?
Sommige mensen hebben geen helder doel in hun leven. Ook is bijvoorbeeld het niet stellen van doelen op zich zelf al een doel. Als iemand denkt geen doel te hebben, zegt dat niet dat hij geen doelen heeft. Zo’n persoon heeft dan in plaats van openlijke doelen, verborgen doelen.
Dit soort doelen heeft eigenlijk iedereen. Ook geeft een doel verruiming of beperking ten aanzien van de persoonlijke mogelijkheden. Misschien vindt iemand dat hij of zij te dik is. Maar hij of zij neemt verder geen maatregelen om af te vallen. De keuze om er niets aan te doen is dan de beslissing om het lichaam verder af te laten takelen. Dit is op zich al een doel.
Maar leven met een beoogd doel brengt veel meer kwaliteit aan het leven toe. Ook kan het zijn dat het individu weer heel goed weet dat een levensdoel de kwaliteit van het leven kan verhogen, maar dat het bij hen ontbreekt aan: zelfvertrouwen, geloof in eigen kennis en vaardigheden, discipline enz. Dit gaat vaak gepaard met angst. Deze angst ontstaat dan uit de gedachte dat het beoogde doel waarschijnlijk toch niet gehaald zal worden. Het negatieve denken over het slechte resultaat wordt dan geassocieerd met pijn. Deze pijn komt dan weer voort uit de teleurstelling. De angst voor teleurstelling is dan de reden om er dan maar niet aan te beginnen. Teleurstelling ontstaat dan uit een bepaalde hoop of zelfs verwachting over een bepaald te realiseren resultaat wat dan niet overeenkomt met hoe de persoon het in gedachten had. Ook onzekerheid speelt dan een belangrijke rol. Een onzeker persoon geeft het bij het minste of geringste al gauw op. Deze onzekerheid is dan weer in het verleden te vinden van een doelstelling met de behaalde resultaten die niet volgens de lijn van verwachting zijn voltooid.
Het vinden van een doel is voor veel mensen dan ook niet makkelijk . Begeleiding zou dan een oplossing kunnen zijn.
Goed geformuleerde doelen zorgen voor mogelijkheden – ze zetten mensen in beweging. Ook zijn ze onmisbaar voor de zelfcontrole. Het stellen van doelen hoort bij het dagelijks leven.
Hoe kom ik achter mijn levensdoel?
Zoals ik al eerder heb aangegeven worden doelen gesteld vanuit behoeften en interesses. Het is niet altijd zo dat doelen expliciet moeten worden bedacht of gesteld. Vaak komen ze vanzelf aanwaaien. Als je er bijvoorbeeld achter komt dat je huidige baan niet is waar je je pensioen mee wilt en kan bereiken. Om een helder beeld te verkrijgen is dan een logische vervolgstap om te onderzoeken met welke functie en bedrijf je dan wel je pensioen wilt bereiken. Misschien ben je timmerman, en ben je wel aardig uitgetimmert. Misschien zie je meer mogelijkheden om als ict-er aan de slag te gaan. Vervolgens kijk je naar je kwaliteiten, interesses, behoeften, vaardigheden, maar ook naar wat je vooral niet wilt en kan. De volgende stap is dan een studie. Op die manier kun je dus stap voor stap onderzoeken wat er moet gebeuren om je doel, dus de route naar succes te bereiken. Dit betreft dan een doel voor de langere termijn, maar uiteraard kunnen deze net zo goed op een wat kortere termijn worden gesteld. Daarnaast moeten doelen kunnen worden aangepast.
Als het om doelen gaat, moet de uitdaging natuurlijk niet zover gaan dat het doel onhaalbaar wordt. Maar aan de andere kant als het doel te makkelijk is, vinden mensen het niet interessant en doen ze er niets voor. Als het doel te moeilijk is, zien ze er vanaf. Wat voor de één als makkelijk wordt beschouwd, kan voor de ander moeilijk zijn.
Begeleiding bij het formuleren van je doel
Mocht het je niet lukken om zelfstandig tot een doel te komen, dan is begeleiding een optie. Tijdens een begeleidingstraject wordt je creatieve denkvermogen zodanig aangespoord dat je in staat wordt gesteld om tot bruikbare en realistisch haalbare, actiegerichte doelen te komen. In deze praktijk worden mensen begeleid bij dit proces hun doel te formuleren en daarnaast wordt je gecoacht om de doelen daadwerkelijk te verwezenlijken. Mogelijkheden moeten worden omgevormd tot doelstellingen, omdat de begeleiding gericht is op oplossingen en resultaten. De doelen die een cliënt zichzelf stelt, vormen haar agenda voor verandering. Wil het mogelijk zijn doelen na te streven en te bereiken, dan moeten ze helder zijn en verband houden met de eventuele problemen waar het individu tegenaan loopt. De doelen moeten doelmatig zijn, realistisch, weloverwogen, houdbaar en in een redelijk tijdsbestek uitvoerbaar zijn. Om nu juist teleurstelling te voorkomen is het van groot belang dat de doelen worden geformuleerd binnen de grenzen van je eigen mogelijkheden. Bij een te hoog gegrepen doel is het risico op falen en dus teleurstelling te groot. Daarom is het van zeer groot belang om realistisch haalbare doelstellingen te formuleren. Mocht je behoefte hebben aan een begeleidingstraject, neem dan gerust contact op voor een gratis en persoonlijk advies.
Heldere en specifieke doelen helpen om een taak vol te houden
Heldere en specifieke doelen helpen om een taak vol te houden
Mensen met heldere en goed omschreven doelen hebben niet alleen meer energie om iets te doen, ze houden het in de regel ook langer vol. Ook voor gepensioneerde mensen is het van zeer groot belang dat zij nog steeds deelnemen aan het leven door doelgericht te leven. Uit onderzoek is gebleken dat gepensioneerden die sterker gericht waren op doelen in hun leven opener, meer betrokken, praktischer en vasthoudender waren in hun sociale contacten dan gepensioneerden die minder doelgericht waren. De laatst genoemden waren kritischer op zichzelf, ontevredener, somberder en egocentrischer. Mensen met een gevoel van doelgerichtheid verspillen geen tijd aan wensdenken. In plaats daarvan vertalen zij hun wensen in specifieke gewenste resultaten waar ze naar toe kunnen werken.
Wanneer je leert doelen te stellen, geeft dat een gevoel van richting – of zij die doelen expliciet onder woorden brengen of niet. Mensen met een gevoel van richting staan stevig in het leven.
- zij maken duidelijke keuzes in hun leven
- zij leiden een leven dat ergens toe leidt
- zij ontwikkelen zich hun leven lang
- zij richten zich op het bereiken van resultaten
- zij verspillen geen tijd aan zinloze acties
- zij hebben het gevoel dat hun leven zin heeft
Het gekozen doel dient aan een aantal criteria te voldoen. Om de belangrijkste te benoemen:
- het doel moet passen binnen de grenzen van de mogelijkheden van het individu, het doel mag dus niet te hoog gegrepen zijn
- ze zijn geformuleerd gericht op resultaten, niet op activiteiten
- ze zijn specifiek genoeg om te kunnen worden geverifieerd en om tot actie te komen
- ze betreffen zaken van voldoende belang en zijn voldoende uitdagend
- het doel moet passen bij de leeftijdsfase
- ze zijn ambitieus maar niet roekeloos
- het doel moet aansluiten op de groei – en ontwikkelingsbehoeften
- ze zijn in overeenstemming met de waarden van het individu
- ze zijn in een redelijk tijdsbestek te realiseren
Is het behalen van een doel echt noodzakelijk?
Het is niet altijd nodig om een doel te bereiken. Als je onderweg bent naar een beoogd doel, heb je een richting. Deze richting zorgt voor een bepaalde focus. Deze focus leidt naar meer kwaliteit in het leven omdat juist die richting zorgt voor levensinvulling, meer intensiteit en geluk. Het bereiken van het doel is dan ook niet het belangrijkste. Het is juist de weg naar het doel toe dat voor positieve gedachten en gevoelens zorgt. Zolang je maar onderweg bent en die focus aanhoudt. Als je dan uiteindelijk het doel behaald hebt ontstaat er een gevoel van geluk. Het is een fijn gevoel, want je hebt immers je langgekoesterde doel en wens bereikt. Maar helaas is dit geluk slechts van korte duur. Al gauw raak je gewend aan de nieuwe situatie, en een nieuw doel ontbreekt. Belangrijk is dan dat er weer een nieuw doel wordt geformuleerd, zodat er weer een bepaalde richting op kan worden gegaan. Je hebt dan weer iets om je pijlen op te richten. Dus nogmaals: de weg naar het doel toe kan waardevoller zijn dan het daadwerkelijk behalen van het doel.
Samengevat
Tot slot hoop ik dat ik je vraag ‘hoe kom ik aan een doel in mijn leven?’ zo goed en uitgebreid mogelijk heb kunnen beantwoorden. Ik heb het gehad over het stellen van een levensdoel. Hoe belangrijk doelen zijn in een mensenleven, of het mogelijk is om zonder doelen te leven, waarom mensen zonder doelen leven, en hoe je met of zonder begeleiding doelen kunt stellen. Doelen zorgen voor focus. Leven met een bepaalde focus biedt meer mogelijkheden. Mensen met een gericht doel zijn succesvoller, hebben meer zelfvertrouwen en zijn over het algemeen gelukkiger. Mensen met een doel zijn ook veel minder vatbaar voor bepaalde psychische aandoeningen zoals bijvoorbeeld somberheidsklachten, depressies of burn-out. Voor deze krachtige levenswijze is dan ook geen enkel excuus te verzinnen om een levensdoel niet in jouw eigen leven te integreren. Uiteraard is het jouw leven. Jij bepaald hoe je je leven inricht, en dat is maar goed ook!
Dan rest me nog je te bedanken voor het lezen van mijn blog. Mocht je naar aanleiding van de informatie nog vragen of opmerkingen hebben, neem dan gerust contact met me op. Of misschien heb je behoefte aan een begeleidingstraject gericht op het stellen van je levensdoel. Dan doe je er zeker verstandig aan om contact met me op te nemen. We gaan dan samen aan de slag om jouw sterke kanten naar boven te halen. Hoe dan ook, zorg goed voor jezelf…
Iedere week wordt op deze website een nieuw blog gepubliceerd. We doen niet aan nieuwsbrieven. Wil je je toch aanmelden voor een soort van kennisgeving dan kan dat. Via het contactformulier kun je je aanmelden en we sturen iedere week het nieuwste blog naar je toe.
Tekst: René E. Jansen
coach, therapeut, psycholoog
MindCure Coaching & Therapie
Copyright: MindCure C & T
