Claustrofobie is wanneer je angstig bent om kleine besloten ruimtes te betreden. Bijvoorbeeld wanneer je in een lift stapt, of in een trein zit wanneer je dan angstig wordt omdat je er niet direct uit kan, spreken we over claustrofobie.
Claustrofobie hoeft niet per se een hinderlijke angststoornis te zijn. Het ligt er maar net aan hoe vaak het voor jou nodig is om kleine besloten ruimtes te betreden.
In dit artikel komen de volgende onderwerpen aan bod:
- Hoe kom je van claustrofobie af?
- Wat is claustrofobie?
- Wat is de oorzaak van claustrofobie?
- Wat is het nut van angst?
- Wat als je niet in de MRI scan durft?
- Hoe weet je of je claustrofobie hebt?
- Is claustrofobie een officiële diagnose?
- Is claustrofobie te genezen?
- Wat doet een psycholoog bij angst?
Heb je last van claustrofobie en wil je er graag vanaf, dan raad ik je aan om deze blog verder te lezen...
Wat is Claustrofobie?
Wat claustrofobie is gaan we nu nog wat dieper op in. Het betreft een psychische aandoening waarbij er een angst wordt ontwikkeld bij het betreden van nauwe, kleine afgesloten ruimtes. Vaak zijn geen ramen aanwezig. De angsten hebben dan betrekking op kleine ruimtes waar het verlaten hieruit niet direct mogelijk is.
Denk dan bijvoorbeeld aan:
- liften
- een trein
- een nauwe tunnel bijvoorbeeld bij een MRI scan
- ruimtes of locaties waar veel mensen aanwezig zijn
Op het onderwerp MRI kom ik later in dit artikel nog terug.
De klachten en angsten die ermee gepaard kunnen zijn:
- paniekaanval
- benauwdheid
- hoge hartslag, hartkloppingen
- zweten
- hyperventileren
- trillen
Bij claustrofobie gaat het niet alleen om het betreden van nauwe en besloten ruimtes die voor angstgevoelens zorgen, de angst wordt ook opgewekt vanwege het verlies aan controle. Je verliest de macht om de nauwe ruimte direct te kunnen verlaten wanneer jij dat wilt.
Om claustrofobie wat meer inhoudelijk te beschrijven. Claustrofobie maakt onderdeel uit van veel fobieën. Een fobie is een angststoornis. Je bent dan bang voor dingen, locaties, dieren die in werkelijkheid geen gevaar opleveren. Je ziet dan gevaar, terwijl er geen (direct) gevaar dreigt. Het woord claustrofobie bestaat uit twee onderdelen en is afkomstig uit het Latijn en Grieks. Het eerste woord is claustro. In het Latijn claustrum of claudere, wat betekent ‘afgesloten ruimte’. Het tweede woord is fobie en is afkomstig uit het Griekse woord phobos, wat angst of vrees betekent. De angst is niet direct gericht op de afgesloten ruimte, maar heeft meer betrekking op datgene wat zou kunnen gebeuren.
Daarnaast komt het ook veel voor dat mensen bang zijn om bang te zijn. Je bent dan dus bang voor de angst. Een angstgevoel geeft een negatieve stress in het lichaam. Iedereen is ooit weleens bang geweest, en je weet zelf wel wat voor gevoel dit opwekt. Niemand wil zich graag angstig voelen, tenzij je voor je lol in een achtbaan gaat zitten, of naar een spookhuis gaat. Dit zijn dan uitzonderingen, maar normaliter zoek je de angst niet op. Omdat je bij voorbaat al weet dat wanneer je een nauwe krappe ruimte betreedt bang zult worden, vermijd je logischerwijs de nauwe ruimte. Je bent dan bang voor de angst.
Claustrofobie bestaat uit drie verschillende soorten
- Claustrofobie door afgesloten ruimtes. Je kan niet weg wanneer jij dat wilt.
- Claustrofobie door krappe ruimtes. Door het gebrek aan bewegingsvrijheid geeft dit een paniekgevoel.
- Claustrofobie door de angst om te stikken. Je hebt dan sterk het gevoel dat er niet genoeg zuurstof in de ruimte aanwezig is.
Wat is de oorzaak van claustrofobie?
De oorzaak van claustrofobie is in de meeste gevallen onduidelijk. Soms kan een traumatische gebeurtenis in een kleine ruimte de oorzaak zijn. Mogelijk ben je toen in paniek geraakt, waardoor je nu getraumatiseerd bent voor het betreden van afgesloten ruimtes.
Wat is het nut van angst?
Angst is een mechanisme dat jou beschermd voor gevaarlijke situaties waar je gewond door kan raken of nog erger. Althans zoals het gevaar door jou beschermingsmechanisme wordt geïnterpreteerd. Want zoals gezegd zie je bij een fobie gevaar dat er feitelijk niet (direct) is. Daardoor kan een angstgevoel zeker zeer nuttig zijn maar als er geen direct gevaar is, is de angst zinloos.
Behandeling wordt eigenlijk alleen ingezet wanneer men hinder ondervindt van de fobie. Wanneer je met de trein reist, en je hebt last van claustrofobie, dan is logischerwijs stap één het vermijden van de trein. Je kan dan bijvoorbeeld kiezen voor het vervoer met een auto. Maar als je geen andere vervoersmiddelen tot je beschikking hebt, dan zul je wel met de trein moeten reizen. In zo’n geval zou je er voor kunnen kiezen om een therapietraject aan te gaan om je claustrofobie te overwinnen. Het kan ook gaan om een zeer hoge mate van claustrofobie, dan kan het zijn dat iemand in een auto al angstig is. In zo’n geval zou behandeling noodzakelijk zijn om hiermee de kwaliteit van het leven te verbeteren.
Wat betreft het onderwerp behandeling kom ik hier later in dit artikel nog op terug.
Wat als je niet in een MRI scanner durft?
Je moet door de MRI scanner, maar je durft niet. Angst voor een MRI scan is natuurlijk logisch als je claustrofobie hebt. Je zit voor een behoorlijk lange tijd in een smalle buis, en je kan er niet uit wanneer jij dat wilt. Althans, dat denk je.
Wanneer je een MRI scanner wordt in geschoven, krijg je een apparaatje mee waar je op kan drukken wanneer je er echt uit wilt. Wanneer je op de knop drukt, krijgt men in de controlekamer een signaal, en je wordt er direct uitgehaald. Het nadeel hiervan is wel dat men het lichamelijke onderzoek moet stopzetten.
Hoe kun je met claustrofobie toch een MRI ondergaan?
Angstgevoelens ontstaan niet uitsluitend door nauwe besloten ruimtes waar je je in bevindt. Zoals eerder in deze blog is aangegeven komt dit ook door het verlies aan controle. Je bent de controle kwijt om een bepaalde krappe ruimte te kunnen verlaten wanneer jij dat wilt.
Hoe het dan toch mogelijk is om een MRI scanner in te gaan ga ik je uitleggen.
1. Sluit je ogen. Door je ogen te sluiten, wordt je niet continu geconfronteerd met het feit dat je in een buis ligt. Het is rustgevend, en het leidt dus tot minder stress.
2. Geef het ziekenhuis van te voren aan dat je claustrofobisch bent
Voorafgaand aan de MRI krijg je een vragenlijst mee, (of krijg je per post opgestuurd), dit formulier dien je voor de MRI in te vullen. Zo wordt er ook gevraagd of je last hebt van claustrofobie. Geef dit duidelijk aan. Het ziekenhuis kan dan mogelijk andere voorzieningen treffen om de MRI toch mogelijk te maken. Denk hierbij aan bijvoorbeeld:
- Een ruimere MRI scanner, bijvoorbeeld een press-scan van 70 cm
- Een lichtere MRI scanner
- een koptelefoon met muziek, hoewel dit niet altijd mogelijk is. Soms moet je de instructies van de verpleegkundige kunnen horen en opvolgen
- Een ventilator om je een wat meer openlijker gevoel te geven
3. Zoals gezegd krijg je om de controle in handen te houden een knop of een belletje in je hand. Als je hierop drukt, krijgt men in de controlekamer een signaal. Je wordt dan direct uit de scanner gehaald. Een MRI kan soms behoorlijk lang duren. Om de scan niet te langdradig te maken kunnen er ook pauzes worden ingelast.
4. Neem iemand mee die je vertrouwt
Het aanwezig zijn van een persoon die je vertrouwt geeft vaak een rustgevend gevoel De persoon mag niet mee de MRI kamer in, maar kan wel in de buurt blijven. Dit kan dan een veiliger gevoel genereren. Het is dan het idee en de gedachten dat er iemand in de wachtkamer op je wacht en dichtbij is. Dat kan zeker bijdrage tot het realiseren van minder stress.
5. Een kalmerend pilletje
Als het echt nodig is vraag je huisarts dan om een kalmerend pilletje. Wil je liever geen synthetische medicatie gebruiken, zijn er ook tabletten beschikbaar op natuurlijke basis.
Hoe weet je of je claustrofobie hebt?
Om je een klein beetje gerust te stellen. Je bent niet de enige. Er zijn duizenden mensen met claustrofobische klachten. Wanneer je bang wordt in een krappe afgesloten ruimte, kan er sprake zijn van claustrofobie. De angstgrens ligt bij iedereen anders. De een wordt nu eerder angstig dan de ander. De een is pas angstig in geval van het betreden van een nauwe tunnel of buis. Bijvoorbeeld bij een MRI scan, terwijl bij een ander de angst al opspeelt in een lift, en bij weer een ander de angst al opspeelt in een trein of vliegtuig.
Als de angst ontstaat in een dergelijke situatie, zou er sprake kunnen zijn van claustrofobie.
Is claustrofobie een officiële diagnose?
Het antwoord op deze vraag is nee. Claustrofobie is geen officiële diagnose. In het handboek voor psychische aandoeningen die gebruikt wordt door psychologen en psychiaters, de DSM-5. In de DSM-5 wordt claustrofobie niet als aparte fobie meegenomen. Het wordt wel meegenomen als algemene fobie die gericht is op claustrofobie.
Maar om dus echt zeker te weten of je claustrofobie hebt ja of nee, kun je dit toch het beste laten onderzoeken door een psycholoog.
Is claustrofobie te genezen?
Claustrofobie kan heel goed overwonnen worden. Wat je dan juist niet moet doen als je af wilt van je angst, is om tegemoet te komen aan je angst. Namelijk door het vermijden van smalle ruimtes. Hiermee hou je de angst in stand. Je wilt er graag vanaf. Als je bang bent in een lift, dan kun je natuurlijk de trap pakken. Maar als je naar de 12e etage moet, dan ben je kapot als je boven bent.
Vanuit de therapeutische benadering zou je dan kunnen proberen om stapsgewijs je angst te overwinnen. Je zou om te beginnen met de lift eerst naar de 1e etage kunnen gaan, en de rest met de trap. Als je hieraan eenmaal gewend bent, kun je naar de 2e etage, en zo bouw je dit stapje voor stapje op.
Dit gezegd hebbende is het belangrijk dat je dit voorzichtig doet.
Let op: Sommige mensen hebben zo’n hoge mate van claustrofobie dat het betreden van een kleine ruimte onmiddellijk leidt tot paniekaanvallen en alle lichamelijke ellende van dien. Heb je een zeer hoge mate van angst, doe dit dan niet op eigen houtje en schakel hulp in!
Wat doet een psycholoog bij angst?
De behandeling voor claustrofobie hoeft niet per se lang te duren. Veel mensen zijn met 3 – 5 sessies ‘genezen’ van hun claustrofobie. Uiteraard is dit wel afhankelijk van de behandeling. De ene behandeling is de andere niet. De ene therapeut is de ander niet, en de ene persoon met claustrofobie is ook de andere niet. Normaal gesproken zou je na deze behandelingen dan van je angst voor kleine krappe ruimtes af moeten zijn. Je bent dan vrij van de angst die jou belemmerd een trein of lift te betreden.
Welke behandelmethodes zijn er?
Er zijn een aantal therapeutische methodes die geschikt zijn om claustrofobie effectief te behandelen.
- Cognitieve gedragstherapie
- Cue Exposure
- Mindfulness
- EMDR
Cognitieve gedragstherapie
Bij CGT wordt er gekeken hoe gedachten je emoties en gedrag kunnen beïnvloeden. Door anders en gunstiger te leren denken, kunnen op die manier de emoties en het gedrag positief beïnvloed worden. Bij angst is het voornamelijk de overtuiging die angst veroorzaakt. De overtuiging zorgt dan dat je bij voorbaat al bang bent om een gesloten ruimte in te gaan. Bij CGT wordt er gekeken naar deze gedachten en overtuigingen om te kijken hoe je anders tegen deze angst kan aankijken. Er wordt dan gekeken welke gedachten en overtuigingen op echte waarheid berusten. Deze kunnen waar zijn, maar ook is het mogelijk dat deze gedachten en overtuigingen een gedeeltelijke waarheid bevatten. Het kan ook zijn dat de gedachten helemaal geen waarheid bevatten. Door te kijken naar de gewaarwording van deze overtuigingen kun je er gunstiger naar kijken, en de angst hiermee overwinnen.
Cue Exposure
Bij Cue Exposure wat blootstelling betekent, wordt je blootgesteld aan de angst. Om je van een bepaalde angst af te helpen kun je deze angstopwekkende situaties vermijden, maar je kunt ze juist ook te lijf gaan. Door juist de situaties stapje voor stapje op te zoeken, wordt je in staat gesteld om je fobische angsten te overwinnen.
Mindfulness
Ook bij het zeer bekende en populaire mindfulness wordt er gekeken naar de gedachten die voor nare emoties en gedrag zorgen. Bij mindfulness gaat het dan niet om verandering, maar om gedachten te laten zijn voor wat ze zijn. Acceptatie. Alles mag zijn wat het is. Jij mag zijn wie je bent en zoals je bent. Mindfulness gaat er vanuit dat alleen het ‘hier en nu’ van belang is. Er wordt niet gekeken naar het verleden, er wordt ook niet gekeken naar de toekomst. Het ‘zijn’ in het moment is het enige dat telt, en dat is genoeg. Zo wordt er op milde wijze aandacht besteed aan de angsten die jouw leven belemmeren. Dit doen we door op een niet oordelende wijze te kijken naar de angst. We onderzoeken wat de betekenis is van de angst. Een full mindfulness training duurt acht weken.
EMDR
EMDR betreft een traumabehandeling. Deze therapie wordt voornamelijk ingezet als de angst veroorzaakt wordt door een trauma. Bij EMDR wordt geprobeerd de herinnering aan een angstervaring van de negatieve lading te ontdoen. Het doel hiervan is om de beperking die deze herinnering opwekt in jouw dagelijks leven, te verminderen dan wel te laten verdwijnen.
Samenvattend
Ik hoop dat ik je met dit artikel heb kunnen helpen om wat informatie te verstrekken met betrekking tot de angststoornis claustrofobie. In deze blog kwamen de volgende onderwerpen aan bod: Hoe kom je van claustrofobie af? Wat is claustrofobie? Wat is de oorzaak van claustrofobie? Wat is het nut van angst? Wat als je niet door een MRI durft? Hoe weet je of je claustrofobie hebt? Is claustrofobie een officiële diagnose? Is claustrofobie te genezen? Tot slot wat doet een psycholoog bij angst?
Ik wil je danken voor het lezen van deze blog. Ik heb duidelijk uitgelegd dat er goede mogelijkheden zijn om van je angst af te komen. Wat je met de gegeven informatie en tips gaat doen is aan jou. Jij weet wat je voelt, en in hoeverre jouw claustrofobie je leven beheerst. Wat je er ook mee gaat doen, zorg goed voor jezelf…
Tekst: René E. Jansen
coach, therapeut, psycholoog
MindCure Coaching & Therapie
Copyright: MindCure C & T
