11 tips om je te helpen beter om te gaan met het rouwproces

Je bent een dierbaar persoon kwijtgeraakt en het lukt je maar niet om de draad weer op te pakken. Op de eerste plaats wil ik je condoleren met het verlies van je dierbare. Het verwerken van een verlies van een dierbare is een moeilijk en zwaar proces, dat soms jaren kan duren. Herinneringen en onbeantwoorde vragen blijven maar in je hoofd spelen. Ook locaties en plekken in huis kunnen dan zeer gevoelig zijn. Je hebt het gevoel dat je nooit meer dezelfde persoon zal zijn als voor het verlies. Er zijn dan ook mensen die nooit over het verlies van hun dierbare heen kunnen komen. Zij proberen dit wel, maar het lukt ze niet. Op zich is dat niet erg, want je hoeft het verlies ook niet te verwerken.
Ik ga je ook zeker niet beloven om als je deze blog gelezen hebt, je het verlies beter kan accepteren. Dat is onmogelijk. Maar ik kan je wel 11 tips geven, en de juiste richting opsturen zodat de acceptatie dichterbij komt.

 

Wat is rouwverwerking?

Rouwverwerking is het tot rust komen en verwerken van een verlies. Dit hoeft niet per se een verlies te zijn van een dierbare. Het kan ook betekenen dat je afscheid moet nemen van een baan, je partner, je huis of je gezondheid.
Vooral bij het verwerkingsproces van het overlijden van een dierbaar persoon, of als je te horen krijgt dat je blijvend invalide, of ongeneeslijk ziek bent is dit proces het zwaarst. Vooral het definitieve van dit verlies maakt het afscheid zo heftig en zwaar.

Bij verlies van een dierbare is vooral het idee dat je de persoon waar je zoveel van houdt nooit meer zal zien, en de rest van je leven zonder die persoon verder moet. Het zelfde geldt voor je gezondheid. Als je gezondheid ineens sterk achteruit gaat, terwijl je nooit eerder gezondheidsklachten hebt gehad, dan kan het afscheid nemen van je gezonde lichaam een grote impact hebben. Zeker als dit resulteert in blijvende invaliditeit of een chronische ziekte.

 

Rouwverwerking voor kinderen en jongeren

Het verwerken van een verlies is voor de meeste mensen een zeer zware periode. Als het gaat om kinderen die op jonge leeftijd (één van) hun ouders kwijtraken, dan is de impact nog veel zwaarder.
Ook kinderen kunnen te maken krijgen met het verlies van een dierbare. Een oma of opa is dan het meest voorkomende. Kinderen verwerken een verlies op verschillende manieren. Er komen veel verschillende emoties voor tijdens het rouwproces, zoals:

• verdriet
• boosheid/driftbuien/agressie
• angst
• onbegrip
• ontkenning
• concentratieproblemen

Sommige kinderen huilen vaak, en uiten hun emoties vaak door te gaan tekenen. Ook kunnen kinderen te maken krijgen met slaapproblemen.

 

Het verlies van opa of oma

Wanneer het kind te maken krijgt met de verwerking van het verlies van opa of oma, kan de impact hiervan al groot zijn. Het kind heeft vaak een band met opa en oma opgebouwd, als deze persoon dan wegvalt, dan valt er een belangrijk persoon in hun leven weg. Veel kinderen tussen de 6 – 8 begrijpen de dood nog niet helemaal. Veel kinderen denken dat de dood iets tijdelijks is, en dat opa of oma volgende week wel weer op de stoep zal staan. Voor hen is de dood nog niet te bevatten. Wanneer het kind ouder wordt, tussen 9-12 is het besef dat de dood definitief is. De overledene komt echt nooit meer terug.

 

Het verlies van een ouder

Het verlies van een oma of opa kan al traumatisch zijn, maar als een jong kind het verlies van een ouder moet verwerken, bijvoorbeeld door dat de moeder overlijdt, dan kan de impact nog vele malen groter zijn. De moeder is voor de meeste mensen een belangrijk figuur, en als deze persoon wegvalt dan is de impact gigantisch en ingrijpend. Er is dan een stuk van hun identiteit definitief verloren gegaan. Soms lijkt het alsof een kind er vrij gevoelloos mee omgaat. Het uit het verdriet dan op geen enkele wijze, maar het kind kropt het verdriet op, waarna dit maanden later tot uiting komt. Het leven van een kind is na het overlijden van de ouder nooit meer hetzelfde. De wond zal na jaren helen, maar er zal altijd een groot litteken achterblijven. Het vroegtijdig overlijden van een ouder, kan voor het kind op latere leeftijd van grote invloed zijn op de rest van het leven. Met name het gemis aan erkenning komt op latere leeftijd dan voor. Dit kan zich dan uiten op verlatingsangst in een relatie of huwelijk.
Steun en begrip van de overige ouder of levenspartner is dan belangrijk.

 

Hoe kan ik beter rouwen?

Het is geen verassing dat een rouwproces een zeer zware emotionele periode kan zijn. De een gaat er makkelijker mee om dan de ander. Maar rouwen hoort bij het leven. Er komt nu eenmaal een tijd dat je afscheid moet nemen van je dierbaren.

11 tips om je te helpen met het rouwproces

1. Huilen

Na het verlies van een persoon die je heel dierbaar was, en heel belangrijk was in jouw leven, is het belangrijk om de emoties niet op te kroppen. Vooral het begin van het rouwproces is een zware periode. Iedereen begrijpt dat je verdriet hebt. Je hoeft je daar ook niet voor te schamen. Daarom is het belangrijk om de emoties te uiten. Gooi al je verdriet eruit, en voel je dat je moet huilen, geef hier dan ook gewoon aan toe. Huilen is tweeledig, op de eerste plaats kan huilen een wat bevrijdend gevoel geven. Het kan opluchten om even de emoties van je af te huilen. Op de tweede plaats wordt huilen ook gezien als een noodkreet om hulp. Als mensen iemand zien huilen, dan hebben de meesten de drang om te troosten, of om hulp te bieden. Iemand die huilt heeft dus hulp nodig. Althans, dat is waar men vanuit gaat.

2. Gun het rouwproces de tijd

Het rouwverlof voor een familielid in de eerste graad staat nu nog op 4 dagen. Dan gaat het om ouders, partner, kinderen. Ook schoonouders en schoonkinderen behoren tot deze eerste graad. Er zijn mensen die daar mee verder kunnen. Maar zoals eerder aangegeven verschilt dat van mens tot mens. Als jij het gevoel hebt er nog niet klaar voor te zijn om de draad op te pakken, dan is dat zo. Ga hier dan niet tegenin, en accepteer het feit dat je nog wat tijd nodig hebt. Gun je deze tijd ook gewoon. De politiek is ermee bezig om te kijken of het rouwverlof kan worden verlengd.
Het rouwproces verloopt meestal normaal, maar soms kan het zich ontwikkelen tot een rouwstoornis. Een rouwstoornis is een officiële psychische aandoening. Officieel een persisterende complexe rouwstoornis (PCRS). In dit geval is uiteraard behandeling noodzakelijk. Ook kan het voorkomen dat wanneer een persoon te snel weer aan het werk gaat, hij/zij terechtkomt in een burn-out.

 

3. Rust

Om hier boven genoemde redenen is rust dan erg belangrijk. Probeer goed naar je lichaam te luisteren omdat rouwen veel mentale energie vreet. Het is niet niks wat jou is overkomen. Oké de dood kan bij het leven horen, allemaal heel erg waar. Maar daarom is het verlies verwerken van iemand waar je zoveel van houdt niet minder makkelijk. Het is en blijft een zeer zwaar en moeilijk proces. Neem daarom de rust die je nodig hebt, dit om het verlies op jouw eigen tempo en manier te kunnen verwerken.

 

4. Om hulp vragen

Als je het gevoel hebt dat de verwerking in je eentje erg moeilijk is. Als je behoefte hebt om er met iemand over te praten, dan is het het beste om hier ook aan toe te geven. Hulp vragen is geen schande, en het is zeker geen teken van zwakte. Vaak willen mensen in je omgeving jou wel helpen. Op die manier kan je in ieder geval even je hart luchten. Dus geef het aan wanneer je behoefte hebt aan hulp. Ook zijn er op internet forums beschikbaar die je kunnen helpen om het verlies te verzachten.

 

5. Afleiding (en mindfulness)

Afleiding is één van de beste dingen die je zelf kan doen. Probeer iets actiefs te gaan doen, zodat je niet constant herinnert wordt aan het verlies van je dierbare. Misschien ben je nu nog niet in de mood, maar probeer iets actiefs te doen zoals een avondje op stap, karten, bowlen, wandelen, uiteten, of ga sporten. Als je niks voor handen hebt, dan zijn er ook nog meditatieoefeningen die je kan doen. Mindfulness is een therapeutische training waarbij de gedachten worden afgeleid van dat gene waar je juist niet aan wil blijven denken.

 

6. Sporten

Sporten is misschien iets waar je niet direct aan zal denken om een verlies te verwerken. Het kan ook zijn dat je totaal geen behoefte hebt om te sporten. Je hoofd staat er helemaal niet naar. Allemaal harstikke logisch. In het verlengde van het vorige punt 5, afleiding geldt dit ook voor sporten. Sporten vergt veel concentratie. De concentratie moet langere tijd vastgehouden worden. Denk aan krachtsporten, balsporten, vechtsporten, duursporten. Doordat je de concentratie focust op jouw sport, worden jouw gedachten weggeleid van de gedachte over het verlies. Daarnaast ben je tijdens je sport in de meeste gevallen onder de mensen. Zoals gezegd heeft dat ook weer een gunstig effect. Dus ben je in staat, en in de stemming om te kunnen sporten, dan is sport zeer effectief.

 

 

7. Praten en schrijven

Een beetje in het verlengde van punt 4. Door er veel over te praten, kan het helpen om de emoties wat te temperen. Praten kan een opluchtend gevoel teweegbrengen. Praat met een familielid die hetzelfde verlies aan het verwerken is. Door er samen over te praten, kun je mooie verhalen van de overledene ophalen, en kun je elkaar op die manier troosten en steunen.
Ook kan het opschrijven van gedachten en emoties erg helpen. Het is een vrij eenvoudige, maar zeer effectieve methode die veelvuldig in therapie wordt gebruikt. Door de gedachten en emoties op te schrijven, schrijf je het van je af. Het is eruit, en het staat op schrift. Doe dat in de vorm van een soort dagboek, en schrijf op wat de inhoud is van de gedachte, wanneer deze gedachte bij je opkwam, en wat je erbij voelde.

 

8. Bedenk wat de overledene zou willen dat je nu zou doen

Wat zou de overledene willen wat je nu zou doen? Zou de overledene willen dat je in het rouwproces blijft hangen, of zou hij/zij toch liever willen dat je verder gaat met je leven? Ga voor jezelf eens na wat de overleden persoon zou willen wat je nu zou doen en wat het antwoord op deze vraag is.

 

9. Jezelf opsluiten

Wat moet je zeker niet doen bij verliesverwerking? Dat is jezelf als een kluizenaar afzonderen. Absoluut not done. Je maakt het zo nog erger. Als je dit namelijk wel doet, dan blijf je een met de gedachte over de overledene. Hoe erg je hem of haar mist, je had nog zoveel dingen met hem of haar willen doen, enz. Dat zijn op zich hele mooie gedachten, maar ze gaan jou niet helpen met het rouwverlies. Dat betekent niet dat je helemaal niet meer van dit soort gedachten mag hebben, maar als deze gedachten van structurele aard zijn, gaat het je niet helpen om het verlies te accepteren.
Ook al is het menseigen om bij intens verdriet je terug te trekken. Het advies is, zoek de mensen op. Zoek je familie of vrienden op, en ga er op uit. Ga iets doen. Ook weer vanwege die afleiding.

10. Blijf ondanks alles goed voor jezelf zorgen

Vaste lezers van mijn blogs weten dat ik ieder blog afsluit met de woorden: ‘zorg goed voor jezelf.’ Dat schrijf ik niet om een blog leuk en origineel af te sluiten. Dat zeg ik omdat het erg belangrijk is. Zeker als je in een psychische malaise verkeerd. Dus ben je in staat om goed voor jezelf te zorgen, doe dat dan ook.

 

11. Professionele hulp

Het kan natuurlijk zijn dat wanneer je niet in staat bent om het verlies van een dierbare te overwinnen en te accepteren, dat er hulp van een professional noodzakelijk is. Omdat ik zelf van mening ben dat rouwverwerkingstherapie een specialisme is, behandel ik zelf geen rouwverwerking. Er zijn namelijk speciaal opgeleide rouwverwerkingstherapeuten, vaak met eigen praktijk die jou uitstekend kunnen begeleiden in het rouwproces. Als je op Google ‘rouwtherapeut’ intypt dan krijg je in de meeste gevallen een lijst met rouwtherapeuten.
Als jij denkt en voelt behoefte te hebben aan een professionele rouwtherapeut, dan zou ik het niet laten om deze hulp in te schakelen. Mijn advies is dan ook om niet zomaar een therapeut of psycholoog te benaderen, maar te kiezen voor een specialist op het gebied van rouwverwerking.

Dit waren mijn 11 tips om je te helpen het verlies beter te kunnen verwerken.

 

Acceptatie

Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, maar dat is wel de weg waar je naar toe moet. Dat is vooral in het begin natuurlijk enorm zwaar. Daarom is het ook belangrijk om die broodnodige rust te pakken. De overledene zal altijd een plek behouden in jouw hart, de persoon heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in jouw leven. Het blijft ook een deel van jouw leven. Daar hoef je geen afstand van te nemen. Het accepteren van het feit dat de overledene nooit meer terugkomt, is moeilijk. Maar niemand heeft het eeuwige leven. We gaan allemaal een keer.

 

Hoelang duurt een rouwproces?

Deze vraag is eigenlijk tussendoor al beantwoord, maar ik ga er nu iets uitgebreider op in. Hoelang een rouwproces duurt is vooral afhankelijk welke relatie je hebt gehad tot de overledene. Als het gaat om een kennis, dan zul je eerder over het verdriet heen zijn dan wanneer het gaat om je vader of je moeder waar je een geweldige band mee had. Dat is logisch. Maar ook hoeft de relatie kind – ouder niet per se rooskleurig te zijn (geweest). Het is maar net hoe sterk de band is geweest tussen jou en de overledene.

 

 

Als het gaat om een geliefde, dan zou je kunnen veronderstellen, mits de relatie in harmonie is verlopen, dat het rouwproces wat langer zal duren. Ook is de duur van het rouwproces afhankelijk van hoelang de relatie heeft geduurd. Daarnaast is ieder mens anders. De een kan na een week de draad alweer oppakken, terwijl de ander na jaren nog niet uitgerouwd is. Dus de vraag: hoelang duurt een rouwproces, is afhankelijk van meerdere factoren, en is niet met een eenduidig antwoord te zeggen.

 

Hoe ga je alleen verder na overlijden?

Hoe je alleen verder gaat na overlijden heeft dan betrekking op wanneer je bijvoorbeeld jaren getrouwd bent, en dan ineens weduwnaar of weduwe bent geworden. Ten eerste is het rouwproces vaak nog volop gaande. Je bent nog (lang) niet over het verlies en het verdriet heen. Je hebt het nog geen plek kunnen geven. Als je daarnaast ook nog op eigen benen moet komen te staan, en als je het daarnaast niet gewend bent om alleen te wonen, dan komt dat hard binnen. Je hebt vanuit je ouderlijk huis altijd in bescherming gewoond. Nadat je het ouderlijk huis verlaten hebt, ben je meteen gaan samenwonen, en getrouwd wellicht. Als je er dan plotseling alleen voor komt te staan, dan is dat moeilijk.

Het is zoals ik al eerder in het blog heb aangegeven zeer belangrijk dat je de punten die ik heb benoemd meeneemt in jouw rouwproces. En mocht het je uiteindelijk toch niet lukken om het verlies zelfstandig te verwerken, schaam je dan niet om professionele hulp in te schakelen. Mogelijk worden deze kosten vergoed vanuit de aanvullende zorgverzekering, gemeente, werkgever, uitkeringsinstantie (UWV) of via de Belastingdienst.

 

Tot slot

Aan deze lange blog komt nu een einde. Ik wilde er een lang en uitgebreid blog van maken, omdat het verliezen van een dierbaar persoon zoveel pijn kan veroorzaken. Het idee dat je de persoon waar je zoveel van houdt, nooit meer terug zal zien. Het wordt wel makkelijk gezegd: ‘De dood hoort bij het leven’, helemaal waar, maar ga er maar aanstaan. Het is afschuwelijk vandaar dat ik uitgebreid aandacht wilde besteden aan het zware rouwproces.

Ik heb de volgende punten behandeld: hoe kan ik beter omgaan met rouwverwerking?, wat rouwverwerking is, rouwverwerking voor kinderen en jongeren, het verlies van oma of opa, het verlies van een ouder, hoe ga je beter om met het rouwproces met 11 tips om je hierbij te helpen, hoelang duurt een rouwproces? En tot slot hoe ga je verder na overlijden?
Bedankt voor het lezen van mijn blog: ‘rouwverwerking, hoe doe je dat?’ Ik wens je in ieder geval veel sterkte met het verwerken van het verlies. Maar realiseer je dat niemand het eeuwige leven heeft. We zullen allemaal een keer het tijdelijke in moeten ruilen voor het eeuwige. En misschien is er inderdaad meer tussen Hemel en Aarde, en kan je dan worden herenigd met de gene waar je zoveel van houdt, en zo erg mist…

 

 

 

Tekst: René E. Jansen

coach, therapeut, psycholoog

MindCure Coaching & Therapie

 

 

Copyright: MindCure C & T